Góc Camber và Caster là hai thuật ngữ quan trọng trong lĩnh vực động học của ô tô, đặc biệt liên quan đến cấu hình hệ thống treo và hướng lái của xe. Chính vì vậy mà khi hai góc này xảy ra sai lệch, xe sẽ những thay đổi lớn khi lái, thậm chí gây nguy hiểm cho xe.
Góc Caster là góc tạo bởi trục quay của bánh xe và một đường thẳng đứng, khi nhìn từ bên cạnh xe. Góc này ảnh hưởng đến độ ổn định của xe và khả năng tự trở về vị trí lái thẳng khi sau khi rẽ.
Caster được đo bằng độ và phút. Caster dương (+) khi trục quay của bánh xe ngả về phía sau, âm (-) khi trục quay của bánh xe ngả về phía trước và bằng 0 khi trục quay bánh lái trùng với phương thẳng đứng.
Góc Caster dương cải thiện độ ổn định của xe ở tốc độ cao và tăng cường khả năng tự định vị lại của vô-lăng sau khi vào cua. Cụ thể, khi góc Caster dương thì sức nặng của xe đè lên hai ngõng trục (moay ơ) sẽ giúp giữ xe ở vị trí đi thẳng hay đạt trạng thái cân bằng. Khi ta đánh lái – trọng lượng bằng nhau sẽ đẩy cho ngõng trục (moay ơ) về vị trí đi thẳng.
Trong trường hợp góc Caster dương quá nhiều, người lái có thể cảm thấy lái xe khó khăn, mệt mỏi hơn, đặc biệt là khi giữ xe chạy thẳng hoặc sau khi rẽ. Xe có thể bị kéo lệch về bên ít dương hơn.
Ví dụ, góc Caster bên trái là +2.0 độ, bên phải là +3.2 độ, sẽ dẫn tới xe sẽ bị nhao lái về bên trái. Các vấn đề tiềm tàng có thể là ống giảm xóc bị cong, trục moay ơ bị cong hoặc ụ bắt giảm xóc bị sai vị trí.
Nếu xe có góc Caster âm, lúc này việc xoay vô lăng trở nên rất nhẹ, cũng vì vậy mà khó chỉnh xe đi đúng hướng khi muốn rẽ.
Có nhiều thông tin cho rằng Caster bị sai lệch so với thông số tiêu chuẩn sẽ gây ra hiện tượng mòn lốp không đều. Thực tế, theo nhận định của các chuyên gia hàng đầu của Hunter Engineering (USA), thông tin này là không chính xác.
Góc Camber là góc giữa mặt phẳng của bánh xe và mặt phẳng đứng, nhìn từ phía trước hoặc phía sau xe, được tính bằng độ và phút.
Góc Camber có thể là dương (+) khi đỉnh của bánh xe nghiêng ra ngoài so với phần chân của bánh, âm (-) khi đỉnh của bánh xe nghiêng vào phía trong hoặc bằng 0 khi bánh xe vuông góc với mặt đường.
Camber ảnh hưởng đáng kể đến khả năng lái và sự ổn định của xe, đặc biệt là trong các tình huống lái cua. Camber dương giúp tăng diện tích tiếp xúc của bánh xe với mặt đường khi xe vào cua, cải thiện khả năng bám đường và giảm khả năng trượt bánh. Ngược lại, Camber âm có thể giúp xe ổn định hơn khi di chuyển thẳng, nhưng có thể làm giảm diện tích tiếp xúc của bánh xe với mặt đường.
Khi xe bị sai góc Camber, một trong những dấu hiệu dễ nhận thấy nhất là mòn lốp không đều. Nếu Camber dương quá tiêu chuẩn sẽ gây ăn mòn lốp má ngoài, Camber âm quá sẽ gây ăn lốp má trong.
Ngoài ra, nếu Camber hai bên không bằng nhau, mức độ sai lệch nhiều cũng sẽ khiến xe nhao hoặc bị kéo sang bên có Camber dương nhất hoặc kéo sang phía đối diện bên có góc Camber âm nhất. Ví dụ, Camber bên trái là 0 độ, Camber bên phải là – 0 độ 45′ sẽ dẫn tới xe sẽ nhao về bên trái.
Nguyên nhân cho tình trạng nhao lái này có thể do giảm xóc bị cong hoặc ụ giảm xóc trên bị lệch khỏi vị trí ban đầu, trục moay ơ cong, hoặc cao su càng A bị vỡ, lò xo giảm xóc yếu hoặc gãy, hoặc vị trí vai bò đỡ động cơ bị dịch chuyển.
Điều chỉnh góc Caster bao gồm việc thay đổi vị trí của các điểm lắp trục trên bánh xe để thay đổi độ nghiêng của trục lái. Trong một số trường hợp, có thể cần phải thay thế hoặc điều chỉnh các bộ phận của hệ thống treo để đạt được góc Caster mong muốn.
Điều quan trọng là phải đảm bảo góc Caster được điều chỉnh phù hợp với thông số kỹ thuật của nhà sản xuất để đảm bảo hiệu suất lái tối ưu.
Một số xe cho phép điều chỉnh trực tiếp Camber thông qua các bộ phận có thể điều chỉnh được như thanh chống lật hoặc bát giữ tay đòn. Trong trường hợp xe không có thiết kế cho phép điều chỉnh, việc thay đổi góc Camber có thể yêu cầu can thiệp của kỹ thuật viên có kinh nghiệm và máy móc công nghệ cao để thay thế hoặc sửa chữa các bộ phận liên quan.
Việc điều chỉnh này cần được thực hiện một cách chính xác để đảm bảo rằng xe có thể hoạt động hiệu quả và an toàn, tránh gây ra mòn lốp không đều và các vấn đề lái khác.
Camber và Caster cần được điều chỉnh với độ chính xác cực kỳ cao để tránh mòn lốp không đều và cải thiện khả năng kiểm soát xe khi vận hành. Sự chênh lệch nhỏ trong góc có thể ảnh hưởng lớn đến cách xe phản ứng với lực lái và cách xe di chuyển trên đường.
Bên cạnh đó, hệ thống treo của xe hiện đại thường phức tạp với nhiều thành phần có thể điều chỉnh và liên kết với nhau. Điều này làm tăng độ khó khi thực hiện các điều chỉnh vì mỗi thay đổi ở một bộ phận có thể yêu cầu các điều chỉnh bổ sung ở các bộ phận khác.
Việc sử dụng các thiết bị cơ bản hoặc không chuyên nghiệp là không đủ để đạt độ chính xác cần thiết trong quá trình căn chỉnh, làm đánh giá sai các góc, gây ra các vấn đề về ổn định và an toàn khi lái xe.
Do vậy, các garage ô tô nên sử dụng các máy cân chỉnh độ chụm chuyên dụng, sử dụng công nghệ cao để đảm bảo quá trình căn chỉnh Camber và Caster một cách chính xác. HawkEye Elite® là một trong những hệ thống căn chỉnh bánh xe hàng đầu, sử dụng công nghệ đo lường mắt thần 3D tiên tiến và hiện đại để cung cấp các phép đo chính xác tới từng milimet.
HawkEye Elite® đo lường chính xác gần như tuyệt đối, kết hợp với hệ thống thông số tiêu chuẩn của mọi loại xe, giúp các kỹ thuật viên dễ dàng xác định mức độ sai lệch và thực hiện bước căn chỉnh. Điều này đảm bảo rằng cả Camber và Caster đều được hoạt động với thông số tiêu chuẩn một cách chính xác, giảm thiểu rủi ro và tối ưu hóa hiệu suất lái.
Hunter HawkEye Elite® có rất nhiều ưu điểm tuyệt vời khác, bạn có thể tìm hiểu thêm chi tiết về máy cân chỉnh độ chụm này tại đây.
Máy cân góc đặt bánh xe
Máy cân bằng động có tải
Máy ra vào lốp xe
Máy láng đĩa phanh
Thiết bị cho xe tải/bus